Związek Polaków im. F. Chopina
Najdłużej działająca w Luksemburgu organizacja polonijna
Na najstarszy ślad istnienia organizacji polonijnej w Luksemburgu o podobnej nazwie natrafiamy w 1929 r. Wtedy to powstało Zjednoczenie Polskie, wg innych źródeł określane jako Związek Polaków. Różnice w nazwie tej organizacji w różnych publikacjach w jęz. polskim wynikały najprawdopodobniej z różnych wersji tłumaczenia nazwy Union Polonaise, pod jaką zarejestrowane zostało ono w Luksemburgu. Pierwszym jego prezesem był Ignacy Majerowicz. Jego siedzibą było Esch-sur-Alzette – miasto w znacznej części zasiedlone w tamtych czasach przez emigrację robotniczą z Polski. Do zadań statutowych związku należało propagowanie kultury polskiej wśród ówczesnej Polonii oraz podtrzymywanie wartości narodowych. Organizacja dbała również o integrację Polaków mieszkających w Luksemburgu, organizując spotkania towarzyskie. Starano się także pomagać przybyszom z Polski oraz Polakom pragnącym przeprowadzić się z sąsiedniej Francji do Luksemburga w osiedleniu się i znalezieniu pracy. W 1938 r. Union Polonaise znana była wśród luksemburskiej Polonii pod nazwą Związek Robotników Polskich i funkcjonowała równolegle z inną organizacją o podobnej nazwie – Katolicki Związek Robotników Polskich. Oba te stowarzyszenia utworzyły wspólną reprezentację do Światowego Związku Polaków z Zagranicy „Światpol” pod nazwą Komitet Towarzystw Miejscowych. Ciało to zarządzane było na przemian przez prezesów jednej bądź drugiej organizacji. Współpracę tę, jak też i działalność tych organizacji w ogólności przerwał wybuch II wojny światowej.
Po wojnie reaktywowano Związek Polaków pod nazwą Związek Rodzicielski, a jego głównym zadaniem stało się przywrócenie szkolnictwa w jęz. polskim oraz życia kulturalnego w społeczności polskiej na terenie Wielkiego Księstwa. Najprawdopodobniej organizacja uległa ponownemu zawieszeniu (w zasadzie brak jest jakichkolwiek informacji o jej działalności na początku lat pięćdziesiątych XX w.), by w 1958 r. zostać wskrzeszoną, a w praktyce ukonstytuowaną na nowo. Z nowym statutem i nowym zarządem zaczęła funkcjonować od tego roku jako Zjednoczenie Polaków (Union Polonaise) w Wielkim Księstwie Luksemburga, stając się niezależnym członkiem „Światpolu”. W latach sześćdziesiątych prowadziła aktywną działalność polegającą głównie na organizowaniu różnego rodzaju imprez dla luksemburskiej Polonii, mających na celu jej integrację oraz zapewnienie dostępu do polskiej kultury i polskiego języka.
Kolejna zmiana nazwy organizacji nastąpiła w 1975 r. i od tego momentu nazywało się ono Związkiem Polaków im. F. Chopina w Luksemburgu. Jego prezesem został wówczas Zbigniew Sell, zaś skarbnikiem Irena Liszka. Do stałych imprez organizowanych przez związek włączono „Mikołajki”, czyli tradycyjną zabawę dla dzieci w okolicach świąt Bożego Narodzenia. Wkrótce też w rocznej agendzie aktywności Związku Polaków pojawiły się bale i potańcówki dla dorosłych, które organizowano od 1976 r. średnio 2 razy w roku.
24 listopada 1979 r., deklarując swoją historyczną i ideową integralność z tradycjami powstałej w 1929 r. Union Polonaise, Związek Polaków obchodził jubileusz 50-lecia istnienia. Z tej okazji zamówiono w Krakowie wykonanie sztandaru organizacji, który został w ramach uroczystości jubileuszowych poświęcony w kościele w Esch-sur-Alzette, zaś sam Związek odznaczony został przez Towarzystwo „Polonia” medalem „Za zasługi umacniania patriotycznej więzi z krajem”. W programie jubileuszowych uroczystości znalazł się występ grupy artystów z Warszawy.
Okres ten wiąże się z pojawieniem się wielu nowych członków w szeregach organizacji, których liczba w pewnym momencie przekroczyła nawet setkę. To także moment szczególnego rozkwitu aktywności organizacji; czas, w którym oprócz imprez typowo polonijnych pojawiły się wydarzenia mające na celu promocję kultury polskiej w Luksemburgu. Do takich należały np. wystawy organizowane przez związek od 1980 r., m.in. wystawa prac malarstwa polskiej artystki mieszkającej w Brukseli, wystawa „Polskie plakaty” w 1983 r., wystawa kolekcji ex-librisów Jo Kohna, czy wystawa prac 5 polskich artystów tworzących w Luksemburgu, która miała miejsce w Pétange. Także w Pétange, dokąd w owym czasie przeniosła się siedziba Związku, jego członkowie regularnie zaczęli brać udział w tzw. Kawalkadzie. Po raz pierwszy wystąpili przebrani za krakowskie żaki w 1981 r. Innym razem szli przebrani w polskie stroje ludowe, później w jeszcze inne przebrania, za każdym razem podkreślając swoje polskie korzenie i przynależność do Związku Polaków. Polska reprezentacja brała udział w kawalkadach także w Schifflange oraz w Esch-sur-Alzette.
Spotkania Polaków odbywały się również przy okazji ważnych wydarzeń sportowych w Luksemburgu z udziałem polskich sportowców. Raz było to spotkanie z polskimi kolarzami, biorącymi udział w Tour de Luxembourg w 1978 r., innym razem udział w meczu Legii Warszawa z reprezentacją Luksemburga. Ponadto Związek organizował dla swoich członków autokarowe wycieczki weekendowe do Paryża z przewodnikiem.
Wraz z pojawieniem się Ireny Liszki w zarządzie (od lat siedemdziesiątych była skarbnikiem, zaś od 1998 r. prezesem Związku Polaków im. F. Chopina), agenda działalności tej organizacji zaczęła wypełniać się imprezami nakierowanymi na promocję kultury polskiej ze szczególnym uwzględnieniem polskiego folkloru. Związek zakupił stroje ludowe, w których członkowie organizacji prezentowali się na popularnych lokalnych wydarzeniach. Oprócz w/w Kawalkady w Pétange, doskonałą okazją do zaprezentowania przepięknych polskich strojów ludowych stała się procesja z okazji Oktawy w m.st. Luksemburgu, w której brała udział grupa polskich dzieci i dorosłych przebrana w polskie stroje ludowe. Znane i lubiane były w latach siedemdziesiątych spotkania w domu u Ireny Liszki, na których śpiewano polskie pieśni tradycyjne. Związek organizował też przyjazdy zespołów folklorystycznych z Polski. Trzykrotnie był tu polski zespół pieśni i tańca „Dzieci Płocka”, ponadto zespół „Beskidy” z Bielska-Białej, „Keblowo” z Nowej Wsi a także polonijny zespół „Kalina” z pobliskiego Pont-à-Mousson. Później, w latach dziewięćdziesiątych, Związek współorganizował (na zaproszenie ks. Kruszewskiego) przyjazd zespołu ludowego „Kaszuby”. Polska sztuka ludowa obecna była ponadto na stoisku polskim, które Związek Polaków organizował od 1998 r. podczas Festiwalu Migracji w Luksemburgu. W latach późniejszych konsul honorowy Luksemburga, Alex Jacquemart, zachęcił członków Związku Polaków do udziału w pracach komitetu organizacyjnego polskiego stoiska na największej luksemburskiej imprezie charytatywnej – Bazarze Międzynarodowym. Od tego momentu praktycznie do dziś organizacja tego stoiska jest doskonałym przykładem współpracy wielu organizacji polonijnych w Luksemburgu. Warto nadmienić, iż związek organizował także wielokrotnie polskie stoiska prezentujące polską sztukę ludową, specjały polskiej kuchni oraz materiały promujące polskie atrakcje turystyczne przy okazji lokalnych imprez organizowanych przez gminy w takich miejscowościach, jak Luksemburg, Rodange, Pétange, Schifflange, Lorentzweiler, Strassen czy Schengen.
W tym czasie, a dokładnie od 1995 r. w Związku Polaków im. F. Chopina zaczęła aktywnie działać Danuta Stypuła. Była ona nie tylko jego wieloletnim sekretarzem, ale także pomysłodawcą i duchem sprawczym wielu inicjatyw. Jej życiorys w tym okresie ściśle splata się z curriculum Związku Polaków i tamże odnaleźć można wiele ważnych wątków z aktywności tej organizacji na przełomie XX i XXI w.
Obok promocji polskiej sztuki ludowej związek organizował, począwszy od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, także liczne koncerty muzyki popularnej i klasycznej. Do najciekawszych zaliczyć można występy takich polskich zespołów, jak „Jan Alchemik” czy grupa „Efekt”. Na zaproszenie związku wystąpił w Luksemburgu także chór z Bydgoszczy, zaś w Konserwatorium Luksemburskim recital pt. „Hommage à Chopin” zagrał polski pianista Jan Łojek. W 1999 r., Związek obchodził uroczyście jubileusz 70-lecia, zaś w 2004 r., jubileusz 75-lecia organizacji uświetniła swym spektaklem muzyczno-satyrycznym Grupa MoCarta oraz słynny na cały świat polski balet dworski Ardente Sole Romany Agnel.
Jeszcze w latach dziewięćdziesiątych, we współpracy z ks. Kruszewskim, członkowie tej organizacji polonijnej organizować zaczęli okazjonalne pikniki. Były to spotkania dorosłych, względnie rodzin z dziećmi, które dały inspirację do stworzenia nowej ciekawej formuły realizowanej już w latach znacznie późniejszych przez Stowarzyszenie Rodziców Szkoły Polskiej we współpracy z niemal wszystkimi organizacjami polonijnymi w Luksemburgu pod nazwą Piknik z okazji Dnia Dziecka.
Prócz działalności mającej na celu promocję polskiej kultury, niezwykle istotnym zadaniem statutowym związku była pomoc Polakom w Luksemburgu, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji życiowej. W czasach powojennych była to jedyna organizacja polonijna utrzymująca stały kontakt z polską placówką dyplomatyczną w Brukseli i to ona organizowała spotkania Polaków, którzy mieli problem z zalegalizowaniem swojego pobytu w Luksemburgu, z przyjeżdżającym tu od czasu do czasu z wizytą polskim konsulem. Oprócz pomocy natury formalnej, Polacy mogli liczyć na pomoc organizacji w poszukiwaniu pracy, zamieszkania czy choćby meldunku, bez którego pozostawianie obcokrajowców na terenie Wielkiego Księstwa było na dłuższą metę niemożliwe. Związek Polaków im. F. Chopina sprawował też przez pewien okres czasu pieczę nad biblioteką z polskimi książkami oraz organizował życie świetlicy, która utworzona została w przydzielonym Związkowi w 1985 r. w Esch-sur-Alzette lokalu.
W 2003 r. Związek raz jeszcze zreorganizował swój statut, rejestrując go w luksemburskim Rejestrze Stowarzyszeń jako nowy dokument wraz ze zaktualizowaną w odniesieniu do polskiej nazwą francuską – Union des Polonais au Grand-Duché de Luxembourg Fryderyk Chopin, jakkolwiek w latach następnych jego działalność powoli zaczęła się ograniczać, ustępując miejsca wielu innym, powstałym w międzyczasie organizacjom polonijnym. W ciągu ostatnich 10 lat aktywności Związek Polaków im. F. Chopina brał udział we wspólnych projektach polonijnych, takich jak organizowanie polskich stoisk na Bazarze Międzynarodowym oraz Festiwalu Migracji i Festiwalu Kultury Polskiej w Luksemburgu, współorganizowanie pikników polonijnych oraz współpraca przy realizacji wielu wspólnych projektów polonijnych w Luksemburgu. Od 2015 r. organizacja zawiesiła czasowo swoją działalność.